همه ما به یک دلیل صبح ها به سراغ یک فنجان قهوه یا چای می رییم. یعنی به قهوه اعتیاد داریم؟
اگه جزو اون آدمایی هستی که روزش رو بدون قهوه نمی تونه شروع کنه، احتمالاً این سوال برات پیش اومده که: « نکنه دارم به قهوه معتاد می‌شم؟» توی این مقاله می خوایم خیلی راحت و بی حاشیه درباره ی همین موضوع حرف بزنیم. اینکه اصلاً اعتیاد به قهوه واقعیه یا نه؟ و اگه هست، چطوری می شه کنترلش کرد؟
قهوه چی داره که انقدر جذبمون می کنه؟
جوابش تو یه کلمه است: کافئین. کافئین یه جور محرکه که روی سیستم عصبی مون تاثیر می ذاره و باعث می شه احساس خستگی نکنیم. وقتی یه فنجون قهوه می نوشی، کافئین جلوی یه ماده به اسم آدنوزین رو می گیره، همون ماده ای که باعث خواب آلودگی می شه. واسه همینه که بعد از خوردن قهوه حس سرحال بودن می کنی. پس دلیلی نمیشه که اگه مصرف نکنی و خواب آلود بشی یعنی اعتیاد داری به قهوه .
قهوه یکی از محبوب ترین نوشیدنی های دنیاس. خیلیا برای انرژی گرفتن، سرحال شدن یا حتی فقط برای لذت از طعم و بو و حس خوبش سراغش می رن. اما چیزی که قهوه رو خاص می کنه همون کافئین موجود درونشه.
اما قهوه بدون کافئین هم وجود داره . بر اساس تحقیقاتی که درمجله اروپایی پیشگیری از بیماری های قلبی، وجود داره نوشیدن دو تا سه فنجون قهوه بدون کافئین در روز در مقایسه با پرهیز و دوری کامل از قهوه، طول عمر را بیشتر و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی رو کمتر میکنه. پس دیگه صدرد صد خیالمون راحته که اعتیادی به قهوه نداریم اگه بدون کافئین مصرف کنیم.
حالا واقعاً اعتیاد میاره قهوه یا نه؟
برخلاف مواد مخدر یا الکل، کافئین اثرات ویرانگر اونارو نداره . راستش، کافئین یه جور وابستگی ایجاد می کنه ولی نه مثل مواد مخدر. یه جور وابستگی فیزیکی که به معنای (معتاد) نیست . یعنی اگه زیاد قهوه بخوری، کم کم بدنت بهش عادت می کنه و اگه یه روز نخوری، ممکنه علائم ترک سراغت بیاد. علائمش معمولاً ایناست:
سردرد – بی حالی – بداخلاقی و بی حوصلگی – مشکل تو تمرکز – خواب آلودگی بیش از حد – تحریک پذیری . این علائم ممکنه ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از آخرین فنجون قهوه ظاهر بشن و تا چند روز ادامه داشته باشن.
اگه اینا برات آشناست، شاید بد نیست یه کم به مصرف قهوه که میخوری نگاه بندازی.
چه وقتایی باید نگران شیم؟
وقتی که بدون قهوه نمی تونی روزت رو شروع کنی. چند بار سعی کردی کمش کنی یا قطعش کنی ولی نشده. یا اینکه می دونی ضرر داره اما باز هم به خوردنش ادامه می دی. قهوه خوردنت باعث بی خوابی یا اضطرابت شده. حتی هر روز باید مقدار بیشتری بخوری تا همون حس قبلی رو بگیری.
اینا می‌تونن نشونه های وابستگی به کافئین باشن. اعتیاد نه به اون شکل خطرناک، ولی خب، یه زنگ هشدار کوچیک برای توجه بیشتر به سلامتت.اگه این شرایط رو داری، بهتره بهش یکم جدی تر نگاه کنی.
مصرف زیاد قهوه چی به سرمون میاره؟
مصرف زیاد کافئین می تونه باعث مشکلاتی مثل این بشه:
تپش قلب – اضطراب – دل درد یا حالت تهوع – بی خوابی – حساس شدن اعصاب – لرزش دست –
حتی بعضی وقتا اگه خیلی زیاد بخوری، ممکنه بدن دچار مسمومیت کافئینی بشه که باید سریع به پزشک مراجعه کنی. البته این حالت خیلی نادره و بیشتر تو شرایطیه که یه نفر مقدار خیلی زیادی کافئین از راه مکمل های کافئینی مصرف کنه.
تفاوت وابستگی و اعتیاد واقعی به قهوه
تو روانشناسی، «وابستگی» بیشتر به یه نیاز جسمی گفته می شه که با ترک یه ماده علائم فیزیکی ایجاد می کنه. ولی «اعتیاد» شامل وابستگی روانی، تغییر در رفتار و حتی عدم کنترل مصرف هم می شه.
در مورد قهوه، بیشتر مردم دچار وابستگی فیزیکی هستن، نه اعتیاد روانی شدید. اما اگه حس می کنی بدون قهوه نمی تونی احساس خوبی داشته باشی، این ممکنه شروع یه اعتیاد باشه.
تأثیرات روانی قهوه
کافئین روی خلق وخو هم تاثیر داره. مصرفش می تونه احساس انرژی، تمرکز و حتی خوشحالی رو زیاد کنه. ولی از اون طرف، اگه زیاد بشه ، باعث اضطراب، بی قراری، نوسان خلق، تحریک پذیری و حتی حملات عصبی هم می تونه بشه. بعضیا هم می گن وقتی ترک می کنن دچار افسردگی یا بی حوصلگی می شن.
تأثیر روی خواب
یکی از مهم ترین اثرات منفی قهوه، به هم زدن کیفیت خوابه. کافئین می تونه چرخه خواب رو مختل کنه، مخصوصاً اگه بعدازظهر یا شب خورده بشه. خواب سبک، بیدار شدن های مکرر یا دیر خوابیدن، همگی می تونن نتیجهٔ مصرف زیاد کافئین باشن.
اما قهوه همیشه بد نیست!
درسته که قهوه اگه زیاد مصرف شه می تونه اذیت کنه، ولی توی حد متعادل، کلی فایده هم داره. مثلاً:
باعث افزایش تمرکز و انرژی می‌شه. بعضی مطالعات نشون دادن که خطر دیابت نوع ۲ و پارکینسون رو پایین میاره. حتی یه تحقیقی بوده که می گه آدمایی که قهوه می خورن ممکنه طول عمر بیشتری داشته باشن.
پس همه چی بستگی به اندازه و نوع مصرف داره.
چطوری کمترش کنیم اگه حس کردیم وابسته شدیم؟
اینا چند تا راه ساده است:
- یهو قطعش نکن؛ کم کم کاهشش بده.
- از قهوه های بدون کافئین یا دمنوش های گیاهی استفاده کن.
- صبح ها به جای قهوه، پیاده روی یا دوش خنک بگیر که بدنت بیدار شه.
- یه کم به روتین روزانت نظم بده که کمتر سراغش بری.
- اگه خیلی سختته، با یه مشاور تغذیه یا دکتر حرف بزن.
حرف آخر فیکا دوست دارشما
قهوه یه نوشیدنی فوق العاده است، هم خوشمزه است هم پر از انرژی. ولی مثل خیلی چیزای دیگه، اگه تو مصرفش زیاده روی کنیم ممکنه برامون دردسر درست کنه. مهم اینه که خودمون رو بشناسیم، اگه دیدیم داریم بهش وابسته می شیم ، یه کم فاصله بگیریم. همیشه تعادل، کلید اصلیه.
زندگی سالم یعنی تعادل. نه حذف کامل قهوه، نه وابستگی کامل بهش. نه اعتیاد به قهوه. یاد بگیر ازش لذت ببری، بدون اینکه اسیرش بشی.
و اگه دنبال اینی که قهوه های باکیفیت و خاص رو امتحان کنی، بدون اینکه دچار وابستگی ناسالم بشی، پیشنهاد می کنم یه سر به فروشگاه قهوه فیکا بزنی.
قهوه فیکا یه فروشگاه آنلاینه که انواع قهوه های باکیفیت، ابزارهای حرفه ای دم آوری و لوازم کافی شاپ رو با قیمت و تنوع خوب ارائه میده.
می تونی با انتخاب قهوه مناسب و تجهیزات درست ، تجربهٔ نوشیدن قهوهات رو سالم تر و لذت بخش تر کنی.
در نهایت، قهوه قراره حالتو خوب کنه، نه اینکه اسیرش شی؛ با انتخاب درست، مثل خرید از یه جای مطمئن مثل فیکا، این تعادل رو راحت تر پیدا می کنی.